Çin milli şampiyonu geri döndü ve büyük hedefleri var. "Sputnik anı"ndan söz ediliyor

• Çin Komünist Partisi Politbürosu, yapay zekayı bir kez daha uzun vadeli kalkınma öncelikleri arasında belirledi.
• Huawei, entegre devrelerin tasarım ve üretim sürecinin tamamını kapsayan tedarik zincirleri oluşturuyor.
• Çin, giderek daha verimli mikroişlemcilerin üretiminde daha fazla başarıya imza atıyor.
• Başarılar arasında aşırı ultraviyole (EUV) teknolojisini kullanan tescilli bir litografi yönteminin geliştirilmesi de yer alıyor. Şimdiye kadar bu alanda tek büyük oyuncu Hollanda ASML'ydi.

Komünist Parti'nin "yönetimsel", en dar organı olan Politbüro'nun aylık çalışma toplantısı 25 Nisan'da SI'ye ayrıldı. Çin Halk Cumhuriyeti Devlet Başkanı Şi Cinping, konferansta bir kez daha "üst düzey çipler ve temel yazılımlar gibi temel teknolojilerin getirdiği zorlukların üstesinden gelmek için kaynakların yoğunlaştırılması" gerektiğini vurguladı.

Çin liderliğinin, ABD ve dünyadaki diğer ülkelerden bağımsız, kapsamlı bir yapay zeka ekosistemi yaratma hedefi var . İkinci önemli konu ise yapay zeka kullanımının toplumda yaygınlaşmasıdır. Pekin bu şekilde yerli yarı iletken sanayiine desteğini açıkça ilan etmiş oldu.

Huawei ulusal şampiyon mu?

Ulusal şampiyonlar yaratmak Çin'in standart uygulamasıdır. Devletin geniş desteği sayesinde bu tip şirketler pazarda hakim konuma gelmekten çok, otoritelerin kendilerine özgü ihtiyaçlarını karşılayıp daha sonra yurtdışına açılmaya başlayabiliyorlar.

Huawei telekomünikasyon alanında tam bir şampiyondu. Ancak ABD yaptırımlarına maruz kaldıktan sonra şirket, telekomünikasyon deneyiminin yarı iletken sektöründe faydalı olduğunu kanıtlayarak işini önemli ölçüde genişletti.

Yetkililerin de desteklediği Huawei'nin hedeflerinin çok büyük olduğu gelen bilgilerden anlaşılıyor. Litografi makinelerinin imalatı da dahil olmak üzere yarı iletken tasarım ve üretiminin tüm aşamalarını kapsayan kapsamlı bir tedarik zinciri oluşturulması hedefleniyor.

American Planet Labs'ın ticari olarak temin edilebilen uydu görüntülerine göre, Huawei'nin genel merkezinin bulunduğu Shenzhen'de üç büyük yarı iletken üretim tesisinin inşasına 2022 baharında başlanması planlanıyordu. Projenin tamamı şehir yetkililerinden destek alacaktı.

Huawei, yapay zeka odaklı tasarlanan akıllı telefonlar ve Ascend ailesi çipler için 7nm entegre devrelerin üretileceği tek bir tesise doğrudan sahip.

Diğer iki tesis ise yarı iletken üretim ekipmanı üreticisi SiCarrier ve bellek üreticisi SwaySure'a ait. Huawei, her iki kuruluşla da ilişkilerini resmen kestiğini duyurdu. Ancak Financial Times'ın da ortaya koyduğu gibi, her iki şirket de en başından beri dev şirket tarafından desteklendi; onların fon toplamasına yardımcı oldu, bilgi paylaşımında bulundu ve hatta çalışanlarını onlara devretti. Yakınlarında mantık çipi üreticileri Pengxinwei ve Shenzhen Pensun'a ait iki tesis daha bulunmaktadır. ABD yetkililerine göre her iki şirket de Huawei ile bağlantılı.

Tam ekosistem

Financial Times'a göre bu, buzdağının sadece görünen kısmı. Huawei ile çeşitli derecelerde bağlantıları olduğu iddia edilenler arasında, silikon yonga üretiminde ihtiyaç duyulan silisyum karbür üreticisi Tanke Blue, bellek yongaları, mantık devreleri ve güç yongaları üreticileri: SiEn, Fujian Jinhua ve Pengjin ile yarı iletken tasarımcısı HiSilicon da yer alıyor. Şirket, SiCarrier aracılığıyla yarı iletken üretimi için gerekli kimyasalları üreten Zhuhai Jishi, litografi makineleri tedarikçisi Yulangsheng ve optik tedarikçisi Changguang Jizhi'ye bağlanacak. Bu, TSMC, SK Hynix, ASML ve NVIDIA'nın yeteneklerini bir araya getiren kapsamlı bir yarı iletken üretim ekosisteminin resmini çiziyor. Çin bu nedenle, Çin Halk Cumhuriyeti'nin yanı sıra Tayvan, Güney Kore, Hollanda ve ABD'li şirketlerin de yer aldığı, tümüyle özerk bir değer zinciri yaratmak istiyor.

İş bununla da bitmiyor. Huawei, Şanghay, Ningbo ve Qingdao'da yarı iletken tesisleri inşa etmek için yatırım yapıyor . Bu projelere SMIC ve Shanghai Micro Electronics Equipment'ın kapsamlı destek sağlaması bekleniyor. Her iki şirketin de yetkililerin baskısı olmadan rakiplerini desteklemeyi kabul edeceğini düşünmek zor. Özellikle Huawei'nin önceki yıllarda deneyimli mühendislerini kadrosuna kattığı iddiaları gündeme gelmişti.

Madalyonun bir de öbür yüzü var. Huawei'nin yarı iletken üretiminde daha fazla yer alma kararının sebebi muhtemelen SMIC de dahil olmak üzere Çinli şirketler tarafından tedarik edilen ürünlerden memnun kalmamasıydı. Şirketin hedefleri araştırma ve geliştirme harcamalarında da görülüyor . Mali raporlara göre Huawei, 2020 yılından bu yana bu amaç için yıllık 20 milyar doların üzerinde kaynak ayırıyor. 2024 yılında ise bu rakam yaklaşık 25 milyar dolara ulaşacak.

Daha fazla başarı

Çinli şirketler daha az gelişmiş entegre devreler pazarında zaten güçlü bir konuma geldiler. Bunlar genellikle yapay zeka ve diğer ileri teknolojiler açısından daha az umut verici ve önemli olmadıkları gerekçesiyle hükümet endüstri geliştirme programlarının dikkatinden kaçarlar. Ancak tüketici elektroniği, ev aletleri, otomobil ve silah sanayinde de yaygın olarak kullanılmaktadırlar. Bunların üretimi bize aynı zamanda değerli bir deneyim kazandırıyor.

Ancak Pekin'deki iktidar için en önemli şey, yapay zekayı geliştirmek için ihtiyaç duyulan son teknoloji ürünü mikroçiplerdir . Huawei tarafından tasarlanıp SMIC tarafından üretilen Ascend 910C'nin, Nvidia'nın H100'ü ile kıyaslanması bekleniyor. H100'ün şu anda piyasadaki en güçlü grafik işlem birimi (GPU) olduğunu ve yapay zeka uygulamaları için özel olarak tasarlandığını hatırlatalım. H100, selefi A100'den 6 kat daha fazla transistöre sahip ve bu sayı 80 milyar.

Shenzhen merkezli şirket, Nisan ayında gelişmiş CloudMatrix 384 AI çip "kümelerinin" teslimatlarına başlayarak bir sonraki adımı atmaya hazırlanıyor.

Şu anda en popüler küme, 72 GB200 çipleri bir araya getiren Nvidia'nın NVL72'sidir. Huawei, CloudMatrix 384'te zayıf parametrelerini telafi etmek için 384'e kadar işlemciyi birleştirecekti. Kümenin daha verimli çalışmasını sağlamak amacıyla optik teknolojisinin kullanılması amaçlandı. Huawei'ye göre CloudMatrix, NVL72'den yüzde 67 daha fazla işlem gücüne ve toplam bellek kapasitesinin üç katına sahip.

Çin'in yarı iletken endüstrisi bir başarıya daha imza attı, ancak birkaç "ama"sı da var . Analist firması SemiAnalysis'ten Dylan Patel'e göre CloudMatrix daha fazla enerji kullanıyor. Nvidia'nın sisteminden beş kat fazla çip kullanılmasının en çarpıcı etkisi bu. Ayrıca Huawei'nin yazılımları BT uzmanlarından çok daha fazla çalışma gerektiriyor. Bu sebeplerden dolayı CloudMaster’ın işletme maliyetleri NVL72’ye göre üç ila beş kat daha fazla olabiliyor. Çin kümesinin maliyeti de çok daha pahalı: 8,2 milyon dolar, 3 milyon dolar .

Aşırı ultraviyole'ye doğru

Çin yarı iletken endüstrisinin gelişimi önündeki en önemli zorluklardan biri, ABD yaptırımları nedeniyle aşırı ultraviyole (EUV) litografi makinelerine erişimin kesilmesidir. Tek tedarikçileri ise Hollandalı ASML. Bu nedenle SMIC tarafından geliştirilen N+2 prosesi gibi alternatif çözümlere ilgi duyulmaktadır. Bu, kendi EUV'mizi yaratma çabalarımızdan vazgeçmemiz anlamına gelmiyor.

Belki de asıl atılım bu yılın Mart ayında gerçekleşti. Çin Bilimler Akademisi'ne bağlı Şanghay Optik ve Hassas Mekanik Enstitüsü'nden bir grup bilim insanı, araştırmalarının sonuçlarını Çin Lazer Dergisi'nde yayımladı. Bilim insanları, ASML'nin litografi makinelerinde kullanılan temel teknolojilerden biri olan lazerle üretilen EUV plazma ışık kaynağı elde etmeyi başardı.

Burada şaşılacak bir şey yok. Ekibin başında Hollandalı şirketin eski çalışanı olan ünlü fizikçi Lin Nan bulunuyor. Lin, hükümetin ülkeye önemli yetenekler getirme programından aldığı cesaretle 2021'de Çin'e geri döndü. Fizikçi deneyimini kullanıyor, ama kendi çözümlerini test ediyor. ASML makineleri karbondioksit bazlı moleküler lazerlere dayanmaktadır. Lin'in ekibi farklı bir lazer teknolojisi kullandı.

Moleküler lazerler daha yüksek verimlilik sunmaktadır. Öte yandan büyük boyutlu, düşük verimli ve yüksek işletme maliyetli olmalarıyla öne çıkıyorlar. Lin'e göre gelecek, EUV litografi makinelerini daha küçük ve üretimi ve işletimi daha ucuz hale getirecek dinamik olarak gelişen yarı iletken lazerlerde.

Soru ayrı bir konu. Bu teknolojinin ne kadar çabuk ticarileştirilebileceği. İnternetin Çin tarafında, yarı iletken üretiminde bir "Sputnik anı" ndan söz ediliyor. Hatta Huawei'nin önümüzdeki yılın başlarında EUV teknolojisini kullanarak üretime başlayacağı yönünde haberler bile var. Sam Lin ve ekibi çok daha temkinli. Yazılarında sadece daha ileri araştırmalar yapıldığını duyuruyorlar.

Yarı iletken alanında bağımsızlığın inşasına artan vurgu

Yarı iletken alanında bağımsızlık kurma baskısı yalnızca ABD ile rekabet nedeniyle artmıyor. Bir diğer neden ise yapay zeka projelerine olan talebin sürekli artması. Bu teknolojiye yetkililer tarafından da öncelik verilmiş ve Çinli şirketler de bu zorlu görevi heyecanla üstlenmiş durumda. Çin'in DeepSeek'i ulusal yönetimde kalıcı bir yer edinmiş durumda ancak rekabet bitmiyor. Nisan ayında Alibaba, yaratıcılarının DeepSeek , Amerikan ChatGPT ve Elon Musk'ın Grok'undan daha iyi olduğunu iddia ettiği yapay zeka aracı Qwen3'ü tanıttı.

Para önceliklere ve talebe göre hareket eder. Dolayısıyla Çin'de yarı iletken sektöründe tam bir zenginlikten söz edebiliriz. Morgan Stanley'in tahminlerine göre Çin, yapay zekada yaygın olarak kullanılan grafik işlem birimleri (GPU) alanında geçen yıl yüzde 34 oranında bağımsızlığa ulaştı. 2027'de bu oranın yüzde 82'ye çıkması bekleniyor.

Ancak SMIC Eş Başkanı Zhao Haijun, moralleri bozuyor. Şirketin önümüzdeki yıllarda üretim kapasitesini genişletmek için 7 milyar doların üzerinde yatırım yapmayı planlamasına rağmen Zhao, Çin endüstrisinin öngörülebilir gelecekte talebin ancak "en az yüzde 30'unu" karşılayabileceğine inanıyor. tüm yarı iletkenlere yönelik iç talep. SMIC Eş Başkanı, istikrarsız piyasa durumu ve ABD ile yaşanan ticaret savaşının, yetkililer tarafından planlanan kapsamlı bir ekosistemin oluşturulması önünde ciddi zorluklar oluşturduğuna işaret ediyor.

ABD yaptırımlarının etkilerini değerlendirmek hâlâ zor. Amaçları Çin'in yükselişini yavaşlatmak olsaydı, kısmen başarılı olabilirlerdi. Elbette yerel şirketleri bağımsız çözümler aramaya zorladılar. Huawei ve SMIC'in gelişmeleri için çok iyi koşullar sağlandı: büyük devlet hibeleri ve yaptırımlarla zayıflatılan sınırlı dış rekabet. Bu, yabancı yarı iletkenlerin ortadan kaldırılması anlamına gelmiyor; bunların kaçakçılığı işi de dinamik bir şekilde gelişiyor.